ผ่าตัดหรือปล่อยทิ้งไว้ แบบไหนถึงรักษาเนื้องอกในสมองได้ดีกว่า
October 22 / 2024
สำหรับหลาย ๆ คน คำว่า “เนื้องอก” ไม่ว่าจะเกิดขึ้นกับส่วนไหน ๆ ก็น่ากลัวไปหมด ยิ่งถ้าเป็นเนื้องอกที่เกิดขึ้นในสมอง ก็ยิ่งเป็นเรื่องน่ากลัว จนหลายคนต้องการที่จะผ่าตัดเพื่อนำเนื้อส่วนเกินนี้ออกไปจากร่างกายให้ไวที่สุด แต่ในหลาย ๆ กรณีนั้น อาจพูดได้ว่าการผ่าตัดไม่ใช่ทางออกที่จำเป็นขนาดนั้น ขั้นตอนการรักษาจึงขึ้นอยู่กับแพทย์ที่จะทำการวินิจฉัย ว่าการผ่าตัดจำเป็นไหม หรือต้องใช้การรักษารูปแบบใดถึงจะเหมาะกับคนไข้แต่ละเคสมากที่สุด เพื่อทำความเข้าใจเกี่ยวกับเรื่องนี้มากขึ้น วันนี้โรงพยาบาลรามคำแหงจึงขอมาแนะนำประเภทและระดับของเนื้องอกในสมอง พร้อมวิธีการสังเกตอาการ และแนะนำบริการคุณภาพจากโรงพยาบาลรามคำแหงในการรักษาโรคดังกล่าว
ทำความเข้าใจ “เนื้องอก” และ “มะเร็ง”
ก่อนอื่นเราควรมาทำความเข้าใจคำว่า “เนื้องอก” และ “มะเร็ง” ซึ่งหลายคนเข้าใจว่าเป็นโรคเดียวกัน แต่จริง ๆ แล้วไม่ใช่เลย ทั้งสองคำนี้มีความแตกต่างกันอย่างมาก และมีระดับความอันตรายแตกต่างกัน ซึ่งจะขออธิบายในรายละเอียดดังนี้
เนื้องอกคืออะไร
เนื้องอก (Tumor) คือ การเจริญเติบโตที่ผิดปกติของเซลล์หรือเนื้อเยื่อในร่างกาย ซึ่งสามารถเกิดขึ้นในอวัยวะใดก็ได้ แบ่งออกเป็น 2 ชนิด ได้แก่ เนื้องอกชนิดดีและเนื้องอกชนิดร้าย โดยมีลักษณะเป็นก้อนเนื้อที่งอกขึ้นมาใหม่ ซึ่งหากเป็นเนื้องอกชนิดดี จะไม่มีการลุกลามเข้าสู่เนื้อเยื่อหรือต่อมน้ำเหลืองใกล้เคียง และไม่แพร่กระจายทางกระแสเลือด แม้ว่าขนาดของเนื้องอกจะโตขึ้นเรื่อย ๆ ก็ตาม โดยการรักษาเนื้องอกชนิดดีมักทำได้ด้วยการผ่าตัด
มะเร็งคืออะไร
ขณะที่มะเร็ง (Cancer) เกิดจากการเจริญเติบโตที่รวดเร็วและควบคุมไม่ได้ของเซลล์ที่ผิดปกติ ซึ่งเซลล์เหล่านี้สามารถแพร่กระจายไปยังส่วนต่าง ๆ ของร่างกายได้
ในกรณีที่เซลล์มีการเจริญเติบโตผิดปกติ จะเกิดการแบ่งตัวที่ทวีคูณ อาจทำให้เกิดก้อนเนื้อเยื่อหรือเนื้องอก ซึ่งเนื้องอกนั้นอาจเป็นชนิดที่ไม่เป็นมะเร็งหรือเป็นมะเร็งก็ได้
เนื้องอกที่ไม่เป็นมะเร็งแม้จะมีขนาดใหญ่ แต่ก็จะไม่ลุกลามไปยังเนื้อเยื่อหรืออวัยวะอื่น ๆ และสามารถรักษาได้ด้วยการผ่าตัด โดยทั่วไปเนื้องอกชนิดนี้จะไม่กลับมาโตอีก แต่ถ้าเกิดในอวัยวะสำคัญ เช่น สมอง ก็อาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้
ส่วนเนื้องอกที่เป็นมะเร็ง อาจมีความเสี่ยงสูงที่จะกลับมาโตอีกหลังจากการผ่าตัด และอาจลุกลามแพร่กระจายไปยังอวัยวะอื่น ๆ ได้ด้วย ส่วนมะเร็งบางชนิด เช่น มะเร็งเม็ดเลือดขาว อาจไม่ก่อให้เกิดก้อนเนื้อแต่อย่างไรก็ยังเป็นอันตรายมากอยู่ดี
ความแตกต่างระหว่างเนื้องอกและมะเร็ง
ความแตกต่างระหว่างเนื้องอกและมะเร็ง คือ มะเร็งเป็นโรคที่มีการแพร่กระจาย สามารถเข้าสู่ระบบการไหลเวียนของเลือดหรือน้ำเหลือง และลุกลามไปยังอวัยวะอื่น ๆ ได้อย่างรวดเร็ว ทำให้มะเร็งเป็นโรคเรื้อรังที่มีความรุนแรงและการรักษาซับซ้อน ขณะที่เนื้องอกส่วนใหญ่ไม่ลุกลามหรือแพร่กระจาย ขั้นตอนการรักษาก็ไม่ซับซ้อน และสามารถรักษาให้หายได้ด้วยการผ่าตัด
ประเภทของเนื้องอกที่เกิดในสมอง
ประเภทของเนื้องอกที่เกิดในสมองมีอะไรบ้าง และแต่ละรูปแบบเกิดขึ้นอย่างไร มีลักษณะอย่างไร สามารถดูรายละเอียดได้ดังต่อไปนี้
เนื้องอกสมองที่เกิดขึ้นจากสมองเองหรืออวัยวะรอบ ๆ
เนื้องอกสมองที่เกิดขึ้นจากสมองเองหรืออวัยวะรอบ ๆ (Primary Brain Tumor) เกิดขึ้นโดยตรงจากเนื้อสมองหรืออวัยวะที่อยู่รอบ ๆ เช่น เยื่อหุ้มสมอง เส้นประสาท หรือต่อมใต้สมอง โดยเนื้องอกประเภทนี้อาจเป็นได้ทั้งชนิดที่ไม่เป็นมะเร็ง (เนื้องอกชนิดดี) และชนิดที่เป็นมะเร็ง (เนื้องอกชนิดร้าย)
เนื้องอกที่เกิดจากเนื้อสมอง (Glioma)
มีทั้งชนิดที่เป็นเนื้อดีและเนื้อร้าย ซึ่งชนิดนี้เป็นเนื้อร้ายจะมีชื่อว่าGBM (Glioblastoma Multiforme) ซึ่งเป็นเนื้องอกสมองชนิดร้ายแรงที่พัฒนามาจากเซลล์ประสาทชนิดหนึ่งที่เรียกว่า Astrocyte เซลล์นี้มีรูปร่างคล้ายดาว 5 แฉก และทำหน้าที่สำคัญในการสนับสนุนเซลล์สมองนิวรอน (Neuron) ทั้งในด้านการให้อาหารและการซ่อมแซมความเสียหายต่าง ๆ โดย GMB สามารถเกิดขึ้นได้ 2 รูปแบบ คือ
- เกิดขึ้นเองโดยไม่มีปัจจัยเสี่ยงที่ชัดเจน
- กลายมาจากเนื้องอกชนิดดีบางชนิดที่มีอยู่มานาน และพัฒนาเป็นเนื้องอกชนิดร้ายแรงอย่าง GBM
นอกจากนี้ในปัจจุบันยังสามารถแบ่งชนิดของ GBM ย่อย ๆ ตามลักษณะพันธุกรรม (Genetic) ซึ่งช่วยให้สามารถประเมินแนวทางการรักษาและการพยากรณ์โรคได้อย่างแม่นยำมากขึ้น โดยมียีน IDH เป็นยีนหลักที่ใช้ในการแยกชนิดของ GBM แบ่งออกเป็น
- IDH-wild type : พบบ่อยในผู้ป่วยที่มีอายุมากกว่า 55 ปี
- IDH-mutant : มีโอกาสรอดชีวิตมากกว่า 3 ปีหลังการรักษาถึง 34%
ตัว GMB เป็นเนื้องอกที่แบ่งตัวและรุกรานเข้าสู่เซลล์สมองปกติได้อย่างรวดเร็ว ทำให้สมองในบริเวณที่ได้รับผลกระทบสูญเสียการทำงานอย่างรุนแรง ที่สำคัญ คือ ปัจจุบันยังไม่ทราบสาเหตุหรือปัจจัยเสี่ยงที่แน่ชัดในการเกิดเนื้องอกมะเร็งชนิดนี้ ทำให้นี่เป็นเนื้องอกสมองอีกประเภทที่น่ากลัวมากที่เดียว
เนื้องอกที่เกิดจากเยื่อหุ้มสมอง
เนื้องอกที่เกิดจากเยื่อหุ้มสมอง (Meningioma) เป็นเนื้องอกที่เกิดจากเซลล์ Meningothelial หรือ Arachnoid Cap Cell ซึ่งอยู่ในชั้นกลางของเยื่อหุ้มสมอง (เยื่อหุ้มสมองประกอบด้วย 3 ชั้น ได้แก่ Dura, Arachnoid, และ Pia)
เนื้องอกชนิดนี้มักพบในบริเวณที่เยื่อหุ้มสมองล้อมรอบ และพบในผู้หญิงมากกว่าผู้ชายถึง 2 เท่า โดยเฉพาะในช่วงอายุ 50-60 ปี แม้สาเหตุที่ผู้หญิงมีโอกาสเป็นเนื้องอกชนิดนี้มากกว่ายังคงไม่ชัดเจน แต่ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับพันธุกรรม เช่น การกลายพันธุ์ของยีน NF2 หรือประวัติการฉายรังสี ก็อาจเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดเนื้องอกชนิดนี้ได้เช่นกัน
เนื้องอกที่เกิดจากเส้นประสาทหู
เนื้องอกที่เกิดจากเส้นประสาทหู (Vestibular Schwannoma) เป็นเนื้องอกที่เกิดจากเซลล์ Schwann ซึ่งอยู่ในเปลือกของเส้นประสาทสมองคู่ที่ 8 ที่มีหน้าที่รับเสียงและการทรงตัว ซึ่งผู้ที่เป็นจะมีอาการที่พบได้บ่อย คือ การสูญเสียการได้ยินและการทรงตัวผิดปกติ ส่วนสาเหตุและปัจจัยกระตุ้นของเนื้องอกชนิดนี้ยังไม่ชัดเจนนัก
โดยหนึ่งในปัจจัยเสี่ยงที่ชัดเจนที่สุด คือ โรค Neurofibromatosis (NF2) ซึ่งเกิดจากความผิดปกติของยีนที่โครโมโซมคู่ที่ 22 ทำให้ผู้ป่วยมักมีเนื้องอกอะคูสติกทั้งสองข้างและอาจมีเนื้องอกชนิดอื่นในสมองร่วมด้วย ส่วนการใช้โทรศัพท์มือถือมากกว่า 10 ปี และการอยู่ในที่เสียงดังเป็นเวลานานก็อาจจะเพิ่มความเสี่ยงได้ แต่ก็แค่เล็กน้อยเท่านั้น
เนื้องอกที่เกิดจากต่อมใต้สมอง
เนื้องอกที่เกิดจากต่อมใต้สมอง (Pituitary Adenoma) คือ เนื้องอกที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงของเซลล์ในต่อมใต้สมอง มักพบได้ประมาณ 10% ของเนื้องอกสมองทั้งหมด หากเนื้องอกมีขนาดใหญ่กว่า 1 ซม. จะเรียกว่า Macropituitary Adenoma แต่ถ้าน้อยกว่า 1 ซม. จะเรียกว่า Micropituitary Adenoma
ส่วนใหญ่เนื้องอกชนิดนี้เป็นเนื้อดีและเติบโตช้า แต่อาจส่งผลกระทบต่อการมองเห็นหรือการทำงานของฮอร์โมนในร่างกาย เนื้องอกชนิดนี้มีอาการได้ 2 แบบ คือ แบบที่เกี่ยวกับความผิดปกติของฮอร์โมน (เช่น โรค Cushing, Acromegaly) และแบบที่ไม่เกี่ยวกับฮอร์โมนแต่ส่งผลกระทบต่ออวัยวะข้างเคียง เช่น เส้นประสาทตา เป็นต้น
เนื้องอกสมองที่แพร่กระจายมาจากอวัยวะอื่น
เนื้องอกสมองที่แพร่กระจายมาจากอวัยวะอื่น (Secondary Brain Tumor) เกิดจากมะเร็งในอวัยวะอื่นที่แพร่กระจายมาสู่สมอง เช่น มะเร็งปอด มะเร็งเต้านม หรือมะเร็งลำไส้ โดยมะเร็งที่พบบ่อยที่สุดที่แพร่กระจายมาสมอง คือ มะเร็งปอดและมะเร็งเต้านม สำคัญ คือ เนื้องอกประเภทนี้มักเป็นมะเร็ง
เนื้องอกที่เกิดจากมะเร็งที่อวัยวะอื่นกระจายมา
Brain Metastasis เป็นเนื้องอกที่พบได้มากที่สุดในสมอง โดยมีสัดส่วนถึง 50% ของเนื้องอกสมองทั้งหมด เนื้องอกชนิดนี้ไม่เกิดจากเซลล์ในสมองเอง แต่เป็นผลมาจากมะเร็งที่แพร่กระจายมาจากอวัยวะอื่น ๆ โดยมากมาจาก
- ปอด : 16-20%
- ไต : 7-10%
- ผิวหนัง : 7%
- เต้านม : 5%
- ลำไส้ : 1-2%
การแพร่กระจายของมะเร็งมาสู่สมองเกิดขึ้นผ่านระบบหลอดเลือด เนื่องจากสมองไม่มีระบบน้ำเหลือง ดังนั้น การรักษาและการพยากรณ์โรคจะขึ้นอยู่กับชนิดของมะเร็งต้นกำเนิด
อาการผิดปกติเกี่ยวกับสมองที่ควรพบแพทย์โดยด่วน
อาการผิดปกติเกี่ยวกับสมองที่ควรพบแพทย์โดยด่วน หากสังเกตตัวเองว่ามีอาการเหล่านี้ อย่ารอช้ารีบนัดหมอเพื่อตรวจต่อไป
- ปวดศีรษะบ่อยและรุนแรงมากขึ้นเรื่อย ๆ โดยที่ยาแก้ปวดไม่สามารถบรรเทาอาการได้
- แขนหรือขาชา หรืออ่อนแรงอย่างฉับพลัน
- พูดไม่ชัดหรือมีอาการปากเบี้ยว
- มีอาการชัก
เมื่อพบอาการ แพทย์จะทำการตรวจวินิจฉัยเบื้องต้นด้วยการซักประวัติและตรวจร่างกายอย่างละเอียด หากมีข้อสงสัย แพทย์จะส่งตรวจสมองเพิ่มเติมด้วยการเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ (CT Scan) หรือตรวจคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI) เพื่อดูรายละเอียดของเนื้องอก และหลังจากทราบรายละเอียดเบื้องต้นแล้ว แพทย์ก็จะสามารถวางแผนการรักษาต่อไปได้ อย่างไรก็ดีการวินิจฉัยที่แน่ชัดที่สุดต้องพิจารณาจากการตัดชิ้นเนื้อเพื่อตรวจทางห้องปฏิบัติการดูควบคู่ไปด้วย
เนื้องอกในสมองแบบไหนที่ต้องผ่าตัด
การผ่าตัดเนื้องอกในสมองมีวัตถุประสงค์หลักเพื่อเอาเนื้องอกออกให้ได้มากที่สุดโดยไม่เกิดผลแทรกซ้อน และเพื่อช่วยลดอาการสมองบวมและลดอาการชัก เพราะฉะนั้นหากมีอาการอันตรายที่เกิดขึ้นจากเนื้องอก แพทย์ก็อาจมีวินิจฉัยให้ทำการผ่าตัด
โดยในปัจจุบันการผ่าตัดเน้นการผ่าตัดแผลขนาดเล็ก โดยใช้เทคโนโลยีเครื่องนำวิถี (Navigation) ที่ช่วยให้ศัลยแพทย์ทราบพิกัดของการผ่าตัดตลอดเวลา ทำให้การผ่าตัดมีความแม่นยำและลดความเสียหายต่อสมอง นอกจากนี้ยังมีการใช้กล้องผ่าตัดกำลังขยายสูง (Microscope) หรือกล้อง Endoscopeซึ่งช่วยให้ศัลยแพทย์มองเห็นจุดเล็ก ๆ ในสมองส่วนลึกหรือตำแหน่งที่มีความอันตรายได้ดีขึ้น ทำให้การผ่าตัดปลอดภัยมากยิ่งขึ้น
ผ่าตัดเนื้องอกสมองอย่างปลอดภัย ให้โรงพยาบาลรามคำแหงดูแลคุณ
ผ่าตัดเนื้องอกสมองอย่างปลอดภัย ให้โรงพยาบาลรามคำแหงดูแลคุณ เพราะเรามีความเชี่ยวชาญในการผ่าตัดเนื้องอกในสมอง ด้วยการผสมผสานเทคโนโลยีทางการแพทย์ที่ทันสมัยเข้ากับวิทยาการด้านการผ่าตัดที่ก้าวหน้า พร้อมทีมแพทย์ผู้ชำนาญการที่สามารถดำเนินการผ่าตัดด้วยความแม่นยำและปลอดภัยสูงสุด ให้คนไข้ในความดูแลได้กลับมามีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น บนพื้ฐานของความปลอดภัยและห่างไกลความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นจากการรักษา มั่นใจได้ว่าการรักษาที่นี่เป็นทางเลือกที่น่าเชื่อถือสำหรับผู้ป่วยที่ต้องการการดูแลที่ดีที่สุดแน่นอน
แผนที่ Google Maps
โรงพยาบาลรามคำแหง
436 ถ. รามคำแหง แขวงหัวหมาก เขตบางกะปิ กรุงเทพฯ 10240
1512, 02-743-9999
แฟกซ์ 0 2374 0804
support@ram-hosp.co.th
