ปนัดดา สุวานิช
อายุรกรรมโรคหัวใจ
การตรวจหาหินปูนในหลอดเลือดหัวใจ CT Calcium Score
November 06 / 2023
การตรวจหาหินปูนในหลอดเลือดหัวใจ CT Calcium Score
การตรวจหาหินปูนหลอดเลือดหัวใจ (CT Calcium Score) เป็นการตรวจปริมาณแคลเซียมที่ผนังของหลอดเลือดหัวใจ โดยใช้เครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ (CT Scan) ตรวจคัดกรองระดับหินปูนที่เกาะบริเวณหลอดเลือดแดงที่ไปเลี้ยงกล้ามเนื้อหัวใจ เพื่อประเมินภาวะการอุดตันของหลอดเลือด ก่อนที่จะมีอาการกล้ามเนื้อหัวใจตายเฉียบพลันจากหลอดเลือดอุดตันเฉียบพลันซึ่งมีโอกาสเสียชีวิตสูง หรือประเมินแนวโน้มโอกาสในการที่จะเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจว่ามีมากน้อยเพียงใด ซึ่งเป็นสาเหตุที่ก่อให้เกิดโรคหลอดเลือดหัวใจตีบ กล้ามเนื้อหัวใจตายเฉียบพลันในอนาคต ปริมาณแคลเซียมนี้สามารถทำนายโอกาสเกิดโรคหัวใจขาดเลือดได้ และช่วยป้องกันการเกิดภาวะการเกิดโรคกล้ามเนื้อหัวใจตายเฉียบพลัน (Heart Attack) เพื่อหาทางป้องกันรักษาการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจตีบได้ ทั้งการปรับรูปแบบการดำเนินชีวิต การรับประทานยา หรือแม้แต่การเข้ารับการรักษาฉีดสีสวนหัวใจและขยายหลอดเลือดหัวใจได้ทันการ การตรวจวัดระดับแคลเซียมผนังหลอดเลือดหัวใจ เป็นวิธีการที่สะดวก แม่นยำ ปลอดภัย และเชื่อถือได้ที่สุด ในการตรวจหาภาวะโรคหลอดเลือดหัวใจตีบตันก่อนเกิดโรค และเพื่อป้องกันความเสี่ยงที่อาจเกิดโรคกล้ามเนื้อหัวใจตายเฉียบพลัน
การมีหินปูนเกาะหลอดเลือดหัวใจ เกิดจากอะไร?
การมีหินปูนเกาะบริเวณผนังหลอดเลือดหัวใจ เกิดจากการสะสมของแคลเซียมในหลอดเลือดแดง ทั้งการเสื่อมโดยธรรมชาติหรืออาจเกิดจากการอักเสบบริเวณจุดใดจุดหนึ่ง กลไกของร่างกายจึงสร้างแคลเซียมมาป้องกันบาดแผลบริเวณที่อักเสบไว้ หินปูนยังสามารถแฝงตัวมากับคราบไขมันมาเกาะติดบริเวณหลอดเลือด ทำให้หลอดเลือดแข็งและตีบตันนั่นเอง โดยมีการศึกษาพบว่าการมีหินปูนเกาะอยู่ในผนังหลอดเลือดหัวใจแม้เพียงเล็กน้อยก็เพิ่มความเสี่ยงต่อโรคเส้นเลือดหัวใจตีบตันและนำไปสู่ภาวะหัวใจวายเฉียบพลันได้ในอนาคต ดังนั้นการมีหินปูนเกาะหลอดเลือดหัวใจเป็นตัวบ่งชี้ของโรคหลอดเลือดหัวใจและสามารถช่วยในการประเมินความเสี่ยงต่อโรคหัวใจและหลอดเลือด
การไหลเวียนของเลือดที่ดีเป็นสิ่งสำคัญในหลอดเลือดหัวใจ เพราะมันส่งเลือดที่อุดมด้วยออกซิเจนไปเลี้ยงกล้ามเนื้อหัวใจ เมื่อเกิดคราบหินปูนและไขมันสะสมในหลอดเลือดแดง จะทำให้เลือดไหลผ่านได้ยากขึ้น หากเลือดไม่สามารถผ่านหลอดเลือดหัวใจได้ อาจทำให้เกิดอาการเจ็บหน้าอกและ/หรือหัวใจวายได้
การตรวจ Calcium Score ต่างจากการตรวจสมรรถภาพหัวใจขณะออกกำลังกาย (EST) อย่างไร?
เนื่องจากภาวะเส้นเลือดหัวใจตีบ จากตีบน้อยไปตีบมาก เป็นกระบวนการเสื่อมของเส้นเลือดทีละน้อยอย่างช้าๆ จนเกิดมีภาวะหลอดเลือดแดงแข็ง (Atherosclerosis) ในระยะท้ายๆ และเกิดหลอดเลือดหัวใจตีบ อุดตัน หรือแตก ในที่สุด ซึ่งการตรวจ Calcium Score จะทำให้เห็นความเปลี่ยนแปลงหรือความเสื่อมของหลอดเลือดได้ตั้งแต่ระยะแรก
การตรวจสมรรถภาพหัวใจโดยการเดินสายพาน หรือที่เรียกว่า Exercise Stress Test (EST) เป็นการตรวจหาภาวะขาดเลือดในขณะที่ผู้ป่วยออกกำลังกายหรือหัวใจทำงานหนัก โดยเส้นเลือดที่ตีบมากจะทำให้เลือดไหลผ่านได้น้อยกว่าปกติ จนทำให้ผู้ป่วยมีอาการเจ็บแน่นหน้าอก และคลื่นไฟฟ้าหัวใจเปลี่ยนแปลงในขณะที่ออกกำลังกายหรือหัวใจทำงานหนัก โดยผลที่ประเมินได้จะเป็นไปในลักษณะที่ว่า
-
การตรวจ EST จะพบความผิดปกติก็ต่อเมื่อเส้นเลือดหัวใจได้ตีบมากแล้ว
-
แต่การตรวจ Calcium Score สามารถตรวจพบความผิดปกติของเส้นเลือดที่มีหินปูนไปเกาะบนผนังของเส้นเลือดตั้งแต่ระยะที่มีการตีบไม่มากไปจนถึงตีบมากได้
ดังนั้นจะเห็นได้ว่า CAC เป็นการตรวจที่สามารถหา “ความเสื่อม” ของเส้นเลือดหัวใจตั้งแต่ระยะแรกๆ ที่ยังไม่มีอาการได้ จึงช่วยประเมิน “ความเสี่ยง” ของการเกิดโรคหัวใจในอนาคตได้ดีและรวดเร็ว นำไปสู่การจัดการหรือการรักษาเพื่อลดความเสี่ยงการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจตีบที่เหมาะสมต่อไป
ความสัมพันธ์ของ Calcium Score กับความเสี่ยงในการเกิดโรคหัวใจในอนาคต
นอกจากหินปูนที่ตรวจพบ การตรวจ Calcium Score จะบ่งบอกถึงความเสื่อมของเส้นเลือด ปริมาณหินปูนที่พบยังสัมพันธ์กับปริมาณตะกรันในหลอดเลือด (Plague burden) คือ ค่ายิ่งมากแปลว่าหลอดเลือดยิ่งเสื่อมมาก หรือมีความเสี่ยงสูงในการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจ
อาการของผู้ที่มีหินปูนเกาะหลอดเลือดหัวใจ
ผู้ที่เป็นโรคหลอดเลือดหัวใจมักไม่มีอาการใดๆ แต่เมื่อเวลาผ่านไป อาจมีอาการต่างๆ เช่น
1. ภาวะเจ็บแน่นหน้าอก
2. อาการหายใจไม่อิ่ม หายใจสั้นๆ รู้สึกหายใจลำบาก
3. กล้ามเนื้อหัวใจตายหรือขาดเลือดเฉียบพลัน
ข้อดีของการตรวจ CT Calcium Score
-
มีความแม่นยำสูงในการประเมินความเสี่ยงโรคหลอดเลือดหัวใจตีบ จึงช่วยให้เกิดการวางแผนป้องกันหรือรีบรักษาอย่างทันท่วงที
-
ไม่ต้องมีการเตรียมตัว สามารถตรวจได้ทันที ไม่ต้องนอนโรงพยาบาล
-
ใช้เวลาในการตรวจน้อย ไม่เจ็บตัว
-
ไม่มีการฉีดสารทึบรังสี
ใครที่ควรเข้ารับการตรวจ CT Calcium Score
-
บุคคลทั่วไปที่มีอายุ 45 ปีขึ้นไป ทั้งชายและหญิง
-
ผู้ที่มีความเสี่ยงเป็นโรคหัวใจ หรือมีประวัติคนในครอบครัวเป็นโรคหัวใจ
-
ผู้ที่มีโรคประจำตัว เช่น โรคเบาหวาน โรคไต โรคความดันโลหิตสูง ภาวะไขมันในเลือดสูง
-
ผู้ที่มีประวัติสูบบุหรี่
-
ผู้ที่มีน้ำหนักเกินมาตรฐาน, โรคอ้วน
-
ผู้หญิงวัยหมดประจำเดือน
ประโยชน์ของการตรวจ CT Calcium Score
การตรวจพบหินปูนที่หลอดเลือด จะทำให้เราทราบถึงความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจตีบในอนาคตว่ามีมากน้อยเพียงใด โดยเฉพาะเมื่อนำมาพิจารณาร่วมกับความเสี่ยงพื้นฐานของแต่ละคน เช่น อายุ โรคร่วมที่เป็นปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจตีบ เช่น ความดันเลือดสูง โรคเบาหวาน ไขมันในเลือดสูง หรือประวัติสูบบุหรี่ ซึ่งจะนำพาไปสู่การควบคุมและรักษาโรคที่เป็นปัจจัยเสี่ยงที่เข้มงวดมากขึ้น เพื่อลดโอกาสเกิดโรคเส้นเลือดหัวใจตีบหรือกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดในอนาคตได้
การป้องกันโรคหัวใจ
เพราะการป้องกันโรคหัวใจนี้ สามารถทำได้ง่ายๆ และทำได้ทุกคน ไม่ว่าจะเสี่ยงมากหรือน้อย เช่น
-
งดสูบบุหรี่
-
ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
-
ลดอาหารไขมัน
-
พักผ่อนให้เพียงพอ
-
ไม่เครียด
-
โดยเฉพาะถ้าเป็นความดันเลือดสูง และ เบาหวาน ก็จะได้ปรับพฤติกรรมและดูแลตัวเองมากขึ้น
Calcium Score คือการตรวจหา ‘หินปูนในเส้นเลือดหัวใจ’ ด้วยเครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ (CT Scan) เพื่อสำรวจ ‘ความเสื่อม’ ของเส้นเลือดหัวใจ และประเมิน ‘ความเสี่ยง’ ของการเกิด โรคหลอดเลือดหัวใจ ในอนาคต แม้จะยังไม่มีอาการแสดง
แก้ไข
18/10/2566
แพทย์ที่เกี่ยวข้อง
แผนที่ Google Maps
โรงพยาบาลรามคำแหง
436 ถ. รามคำแหง แขวงหัวหมาก เขตบางกะปิ กรุงเทพฯ 10240
1512, 02-743-9999
แฟกซ์ 0 2374 0804
support@ram-hosp.co.th
