ผศ.นพ. ธวัชชัย จริยะเศรษฐพงศ์
อายุรแพทย์โรคติดเชื้อ
ฉีดวัคซีนป้องกันไข้เลือดออก เสริมเกราะคุ้มกันปกป้องชีวิต
November 22 / 2024
วัคซีนไข้เลือดออก
โรคไข้เลือดออกปัจจุบันนี้ มีอัตราการป่วยเพิ่มขึ้นหรือลดลงกว่าสมัยก่อน (หลังจากที่ไทยเรามีการรณรงค์ปราบยุงลายกันมาตลอด 20 ปี) สถานการณ์ไข้เลือดออกในปีระบาดหนัก สูงสุดในรอบ 5 ปี พบผู้ป่วยแล้วกว่า 54,000 ราย พบผู้ป่วยเพิ่มขึ้นถึงสัปดาห์ละ 7,000 ราย เสียชีวิตแล้ว 44 ราย ซึ่งมากกว่าปีที่แล้ว (2022) ถึง 3 เท่า
อาการเป็นอย่างไร
โรคไข้เลือดออก (Dengue hemorrhagic fever) มี 3 ระดับ ระดับอ่อนสุดเหมือนไข้หวัดใหญ่เรียก 'ไข้เดงกิ' โดยแสดงอาการมีจุดเลือดออกตามผิวหนังชัดเจน เดงกิช็อค คือเลือดออกเยอะจนเกิดการช็อคขึ้น
- ระยะไข้ ผู้ป่วยจะมีไข้สูงเกือบตลอดเวลา เด็กบางคนอาจชัก เนื่องจากไข้สูง เบื่ออาหาร คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง มักมีหน้าแดง และอาจมีผื่นหรือจุดเลือดออกตามลำตัว แขน ขา ระยะนี้จะเป็นอยู่ราว 2-7 วัน
- ระยะช็อค ระยะนี้ไข้จะเริ่มลดลง ผู้ป่วยจะซึม เหงื่อออก มือเท้าเย็น ชีพจรเต้นเบาแต่เร็ว ปวดท้อง โดยเฉพาะบริเวณใต้ชายโครงขวา ปัสสาวะออกน้อย อาจมีเลือดออกง่าย เช่น มีเลือดกำเดาไหล อาเจียนเป็นเลือด อุจจาระมีสีดำ ในรายที่รุนแรง จะมีความดันโลหิตต่ำ ช็อค และอาจถึงตายได้ ระยะนี้กินเวลา 24-48 ชั่วโมง
- ระยะพักฟื้น อาการต่าง ๆ จะเริ่มดีขึ้น ผู้ป่วยรู้สึกอยากรับประทานอาหาร ความดันโลหิตสูงขึ้น ชีพจรเต้นแรงขึ้นและช้าลง ปัสสาวะมากขึ้น บางรายมีผื่นแดงและมีจุดเลือดออกเล็กๆ ตามลำตัว
ไข้เลือดออกเป็นแล้วสามารถเป็นอีกได้กี่ครั้ง
เชื้อไวรัสไข้เลือดออกนั้นมีถึง 4 ชนิด ผู้ป่วยโรคไข้เลือดออกที่เคยได้รับเชื้อไวรัสสายพันธุ์ใดจะมีภูมิคุ้มกันเฉพาะสายพันธุ์นั้น หากได้รับเชื้อไวรัสสายพันธุ์ที่ต่างออกไปจากครั้งแรกก็สามารถเป็นไข้เลือดออกได้อีก และโดยทั่วไปอาการของโรคครั้งที่สองมักรุนแรงกว่าครั้งแรก
เมื่อติดเชื้อครั้งที่ 2 แล้วผู้ป่วยส่วนใหญ่จะมีภูมิต้านทานในระดับที่สูงมากและป้องกันข้ามสายพันธุ์ได้ โอกาสติดเชื้อครั้งที่ 3 และ 4 น้อยลงมาก ส่วนใหญ่เป็นแค่ 2 ครั้ง ภูมิต้านทานที่เกิดขึ้นจะอยู่ยาวนานหรือตลอดไป
อาการไข้เลือดออกต่างจากไข้หวัดใหญ่อย่างไร
ไข้เลือดออกจะมีอาการ
- ไข้สูง 38.5 องศา 2-7 วัน
- ปวดศีรษะ ปวดกล้ามเนื้อตามร่างกาย
- คลื่นไส้ อาเจียน
- มีจุดแดง ๆ ตามลำตัว แขน ขา
- ปวดท้อง ถ่ายไม่ออก หรือท้องเสีย อุจจาระออกมาเป็นสีดำ
ขณะที่ไข้หวัดใหญ่จะมีไข้สูงติดต่อกันหลายวัน หนาวสั่น ไอ คัดจมูก อ่อนเพลีย ปวดตามเนื้อตัวและเบื่ออาหาร
มีอาการบ่งชี้แบบไหน จึงควรมาหาหมอที่โรงพยาบาล
มีอาการปวดท้อง ปัสสาวะน้อยลง มีอาการกระสับกระส่ายหรือซึมลง มือเท้าเย็นพร้อมๆ กับไข้ลดลง หน้ามืด เป็นลมง่าย หากเป็นดังนี้ต้องรีบนำส่งโรงพยาบาลทันทีเพราะเป็นอาการที่รุนแรง อย่างไรก็ตาม ในรายที่ไม่รุนแรงก็ควรเข้าพบแพทย์เช่นกัน เนื่องจากอาการของโรคอาจทวีรุนแรงขึ้นหากไม่ได้รับการรักษาที่เหมาะสม
เสริมเกราะป้องกันด้วยวัคซีนไข้เลือดออก
วัคซีนไข้เลือดออก (Qdenga Vaccine) มีประสิทธิภาพป้องกันไข้เลือดออกได้ทุกสายพันธุ์ได้ถึง 80.2% โดยสามารถฉีดได้ทั้งคนที่เคยและไม่เคยเป็นไข้เลือดออกมาก่อน ไม่ต้องตรวจภูมิคุ้มกันก่อนฉีด เนื่องจากเป็นวัคซีนชนิดเชื้อเป็น อย่างไรก็ตาม วัคซีนไข้เลือดออกไม่เหมาะกับบางกลุ่ม
การฉีดวัคซีนไข้เลือดออกสำคัญอย่างไร
เนื่องจากโรคไข้เลือดออกสามารถติดซ้ำได้หลายครั้ง เพราะไวรัสเดงกีที่ก่อให้เกิดโรคไข้เลือดออกมีถึง 4 สายพันธุ์ หากติดเชื้อสักสายพันธุ์หนึ่ง ร่างกายจะสร้างภูมิคุ้มกันได้เฉพาะสายพันธุ์นั้น ๆ และสร้างภูมิคุ้มกันต่อสายพันธุ์อื่น ๆ ได้แค่เพียงชั่วคราวเท่านั้น นอกจากนี้ยังพบว่า การติดเชื้อซ้ำครั้งที่ 2 อาจเพิ่มโอกาสเสี่ยงเป็นโรครุนแรงได้ การฉีดวัคซีนป้องกันไข้เลือดออกจึงช่วยลดโอกาสติดเชื้อ ทั้งยังทอนความรุนแรงของโรคให้เบาลง
วัคซีนไข้เลือดออกไม่เหมาะกับบางกลุ่ม
- มีภาวะภูมิไวเกินต่อตัวยาสำคัญหรือสารเพิ่มปริมาณยาชนิดใด ๆ หรือมีภาวะภูมิไวเกินต่อวัคซีนป้องกันไข้เลือดออกที่ฉีดไปก่อนหน้านี้
- ผู้ที่มีภาวะการตอบสนองทางภูมิคุ้มกันผ่านเซลล์บกพร่องมาแต่กำเนิดหรือในภายหลัง
- ผู้ที่ได้รับการรักษาด้วยการกดภูมิคุ้มกัน เช่น ได้รับเคมีบำบัด หรือ คอร์ติโคสเตียรอยด์ชนิดออกฤทธิ์ทั่วร่างกายในขนาดยาสูงภายในระยะเวลา 4 สัปดาห์ ก่อนการได้รับวัคซีน
- ผู้ที่มีการติดเชื้อเอชไอวีแบบแสดงอาการ หรือผู้ที่ติดเชื้อเอชไอวีแบบไม่แสดงอาการที่มีหลักฐานแสดงถึงการทำงานของภูมิคุ้มกันบกพร่อง
- สตรีมีครรภ์และให้นมบุตร
วัคซีนไข้เลือดออกเหมาะกับใคร
โรคไข้เลือดออกสามารถติดได้ทุกเพศวัย อย่างไรก็ตาม คนบางกลุ่มที่มีสุขภาพเปราะบางต้องระวัง ได้แก่
- ผู้ที่มีภาวะอ้วน
- กลุ่มผู้สูงอายุ เนื่องจากกลุ่มนี้อาจมีภูมิต้านทานต่ำและมีโรคประจำตัวร่วมหลายโรค
- กลุ่มผู้ที่มีโรคประจำตัว ได้แก่ โรคเบาหวาน โรคหัวใจ โรคความดันโลหิตสูง โรคธาลัสซีเมีย โรคเลือด โรคไต เป็นต้น
โรคไข้เลือดออกสามารถติดได้ทุกเพศ ทุกวัย ทุกอายุ พบว่าไม่ว่าเด็กหรือผู้ใหญ่ก็มีความเสี่ยงในการป้องกันโรคไข้เลืออดออกรุนแรงได้เหมือนกัน ทุกคนที่อาศัยอยู่ในประเทศที่มีการระบาด คือ ประเทศไทย จึงควรได้รับวัคซีนในการป้องกันตนเองจากโรคนี้
แก้ไข
20/10/2566
ข้อมูลโดย
แผนที่ Google Maps
โรงพยาบาลรามคำแหง
436 ถ. รามคำแหง แขวงหัวหมาก เขตบางกะปิ กรุงเทพฯ 10240
1512, 02-743-9999
แฟกซ์ 0 2374 0804
support@ram-hosp.co.th
