ฟันปลอมมีกี่แบบ แบบไหนดี แตกต่างอย่างไร?
September 26 / 2023
ฟันปลอมมีกี่แบบ แบบไหนดี
และแตกต่างอย่างไร?
ฟันปลอมหรือฟันเทียมเป็นสิ่งประดิษฐ์ที่ทําขึ้นมาเพื่อใช้ทดแทนฟันธรรมชาติที่สูญเสียไป มีการสร้างขึ้นเพื่อเลียนแบบทั้งรูปร่าง ขนาด สีและความแข็งแรง เพื่อให้คนไข้สามารถใช้ในการบดเคี้ยวอาหาร การออกเสียงและเพื่อความสวยงาม ช่วยให้คนไข้มีสุขภาพกายใจที่ดีขึ้น
ถ้าไม่ใส่ฟันปลอมจะมีผลอย่างไร
สิ่งที่เห็นได้ชัดเจนคือคนไข้จะมีฟันหลอ เสียความมั่นใจและกังวลในการเข้าสังคมทั้งจากการพูดคุยและการยิ้มแย้มตามปกติ ขาดประสิทธิภาพในการบดเคี้ยวอาหารอันจะส่งผลต่อสุขภาพ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในผู้สูงวัย และยังพบว่ามีการเคลื่อนตัวของฟันข้างเคียงช่องว่างและการยื่นยาวขึ้นของฟันคู่สบของฟันที่ถอนออกไป ทําให้เศษอาหารติดตามซอกฟันได้ง่ายขึ้นก่อให้เกิดกลิ่นปากและทําความสะอาดยากขึ้น นอกจากนี้ยังเกิดการขัดขวางการบดเคี้ยวตามปกติ และถ้าปล่อยไว้เนิ่นนานอาจมากขึ้นจนทําให้เกิดปัญหาของข้อต่อขากรรไกรตามมาและเกิดปัญหานอนกัดฟันได้
ฟันปลอมมีกี่แบบ
ฟันปลอมแบ่งได้คร่าวๆ ตามรูปแบบการใช้งานได้ 2 กลุ่ม คือ
1. ฟันปลอมถอดได้
เป็นฟันปลอมชนิดที่คนไข้สามารถใส่และถอดออกมาล้างทําความสะอาดเองได้ มีทั้งใส่แบบทั้งปากและใส่แบบบางส่วน
แบ่งได้ตามวัสดุที่ใช้ทําฐานฟันปลอม ดังนี้
- ฟันปลอมถอดได้โครงโลหะ ทําจากโลหะผสม (alloy) ที่ไม่เกิดการ สึกกร่อนหรือเป็นสนิมใดๆ ทําฐานได้บางแนบกับเหงือกและฟันได้ดีมีความแข็งแรงต้านแรงบิดตัว ใช้บดเคี้ยวได้ดีและยังช่วยให้คนไข้รับความรู้สึกร้อนเย็นไปตามอุณหภูมิของอาหารที่รับประทานด้วย
- ฟันปลอมถอดได้โครงหรือฐานอะคริลิก มีทั้งแบบโครงชนิดแข็งและชนิดยืดหยุ่น ตามปกติใช้ใส่ชั่วคราวในระหว่างรอการหายของแผล ถอนฟันเพื่อใส่ฟันถอดได้ชนิดโครงโลหะหรือชนิดติดแน่นต่อไป หรือสามารถใช้ใส่เป็นการถาวรโดยดูเงื่อนไขอื่นๆประกอบการพิจารณาได้เช่นกัน
2. ฟันปลอมชนิดติดแน่น แบ่งได้เป็น
แบบมีฟันธรรมชาติที่กรอแต่งรูปร่างไว้ใช้เป็นหลักยึดของฟันปลอม ติดแน่น มี 2 แบบดังนี้
- ครอบฟัน (crown) เป็นฟันปลอมติดแน่นแบบแยกเป็นซี่ๆ ไป
- สะพานฟัน (bridge) เป็นฟันปลอมติดแน่นแบบยึดโยงระหว่างฟัน ธรรมชาติหลายหลักยึดมีลักษณะคล้ายสะพาน
ฟันปลอมติดแน่นชนิดที่ใช้การฝังรากฟันที่ทําจากวัสดุไทเทเนียมลงไปในกระดูกขากรรไกรบริวณที่สูญเสียฟันธรรมชาติด้วยรากฟันเทียม (implant) แล้วรอเวลาประมาณ 2 เดือน ให้กระดูกยึดติดกับรากฟันเทียมแน่นดีแล้ว จึงทําการต่อส่วนแกนฟันวัสดุไทเทเนียมยึดติดกับรากฟันเทียมแล้วจึงสร้างครอบฟันหรือสะพานฟันยึดติดบนแกนฟันให้คนไข้ใช้งานได้อย่างมีประสิทธิภาพใกล้เคียงฟันธรรมชาติต่อไป
ในส่วนของวัสดุที่ใช้ทําครอบฟัน สะพานฟัน ทั้งยึดติดบนฟันธรรมชาติที่ใช้เป็นหลักยึด และยึดติดบนแกนฟันของฟัน รากเทียมนั้นมีหลายชนิด โดยทันตแพทย์จะพิจารณาจากความเหมาะสมหลายอย่าง เช่น การสบฟัน แรงบดเคี้ยว ความสวยงาม รวมทั้งความต้องการของคนไข้มาประกอบการตัดสินใจร่วมกัน
โดยแบ่งประเภทของวัสดุที่ใช้ได้คร่าวๆ ดังนี้
- ชนิดโลหะล้วน (full metal) เป็นโลหะผสม (alloy) เหมาะกับการใส่ฟันหลังบริเวณที่ต้อง รับแรงบดเคี้ยวมากๆ หรือมีความสูงตัวฟันน้อยทําให้ไม่สามารถกรอด้านสบฟันให้หนาพอที่จะใส่ครอบฟันชนิดอื่นได้
- ชนิดกระเบื้องยึดติดกับโครงโลหะ (porcelain fused to metal) เหมาะกับการใส่ฟันได้ทุกตําแหน่ง กรณีที่กรอด้านสบฟันแล้วมีความหนาของการทําครอบฟันชนิดนี้พอใส่แล้วมีความสวยงามและใช้บดเคี้ยวได้ดี
- ชนิดกระเบื้องล้วน (all ceramic) เหมาะกับฟันหน้าหรือฟันกรามน้อยที่ไม่ต้องใช้แรงบดเคี้ยวมากนัก มีความสวยงาม ที่ได้สวยใกล้เคียงธรรมชาติมาก
- ชนิดเซอร์โคเนีย (zirconia) เหมาะกับฟันหน้าและฟันหลังที่ต้องการความแข็งแรงและมีความสวยงามใกล้เคียงฟันธรรมชาติ
ข้อดีและข้อด้อยของฟันปลอม
1. ฟันปลอมชนิดถอดได้
ข้อดี
- ใส่ได้ทั้งแบบซี่เดียวและหลายซี่โดยใช้ฐานฟันปลอมชิ้นเดียว
- คนไข้สามารถถอดและใส่และทําความสะอาดได้ด้วยตัวเอง
- ในกรณีมีกระดูกขากรรไกรละลายยุบลงมากจากการถอนฟันมานาน สามารถเสริมความหนาของฐานฟันปลอมเพิ่มทดแทนเพื่อความสวยงามของรูปปากได้
- ค่าใช้จายไม่สูงเมื่อเทียบกับการใส่ฟันชนิดติดแน่น
ข้อด้อย
- อาจรู้สึกรําคาญ เกะกะจากความหนาของฐานฟันปลอม คือที่เพดานในฟันบนและหน้าลิ้นกับโคนลิ้นด้านข้าง
- บางครั้งออกเสียงได้ไม่ชัด
- เคี้ยวอาหารได้ไม่ละเอียดหรือมีแรงเคี้ยวน้อยกว่าการใส่ฟันชนิดติดแน่น
- ฟันปลอมอาจหลวมได้จากการละลายตัวของกระดูกขากรรไกรเนื่องจากแรงเคี้ยวจะถ่ายลงที่เหงือกและกระดูกใต้ฐานฟันปลอม
- เห็นตะขอที่ช่วยในการยึดเกาะ แลดูไม่สวยงาม
- ต้องถอดออกมาทําความสะอาดทุกวันและไม่ควรใส่ในขณะนอนหลับ
2. ฟันปลอมชนิดติดแน่น
ข้อดี
- ใช้บดเคี้ยวได้ดีใกล้เคียงกับฟันธรรมชาติ
- ไม่มีฐานของฟันปลอมให้รู้สึกรําคาญ
- แต่งรูปร่างและสีได้ใกล้เคียงกับฟันธรรมชาติ
- ความแข็งแรงของวัสดุมีมากกว่าฟันปลอมชนิดถอดได้
- สวยงาม ไม่มีตะขอ
- ไม่กังวลที่จะต้องถอดตอนนอน
ข้อด้อย
- ในกรณีทําครอบฟันและสะพานฟันในฟันธรรมชาติ ต้องมีการกรอฟันหลักยึดทําให้สูญเสียเนื้อฟันจริงไปบ้าง
- ถอดล้างทําความสะอาดไม่ได้ แปรงฟันได้ไม่ทั่วถึงในบางบริเวณใต้สะพานฟัน ต้องใช้ไหมขัดฟันช่วยในการทําความสะอาดตามวิธีที่ทันตแพทย์แนะนํา
- ค่าใช้จ่ายสูงกว่าการใส่ฟันชนิดถอดได้
คนไข้ที่ควรได้รับการใส่ฟันปลอม ในกรณีดังต่อไปนี้
- มีการสูญเสียฟันธรรมชาติทั้งจากโรคเหงือก โรคปริทันต์ ฟันผุจนบูรณะไม่ได้
- มีฟันที่เป็นโรคปริทันต์ และมีฟันผุที่ไม่สามารถบูรณะได้และยังไม่ได้รับการ ถอนฟันซี่นั้นๆ ออกไป
- ฟันแตก บิ่นจากอุบัติเหตุต่างๆ ที่ทําให้ต้องถอนฟันและที่ไม่สามารถบูรณะด้วยการอุดฟันตามปกติได้
ขั้นตอนการทําฟันปลอม
- พบทันตแพทย์เพื่อปรึกษาและวางแผนรักษา
- พิมพ์แบบฟันเริ่มต้นเพื่อเก็บไว้เป็นต้นแบบและเพื่อใช้ในการวางแผนรักษา
- เอกซเรย์ฟันและกระดูกขากรรไกรที่เกี่ยวข้อง (ในกรณีจําเป็น)
- เตรียมช่องปากในกรณีที่ต้องถอนฟัน ขูดหินปูน รักษาโรคปริทันต์ อุดฟัน ปรับสบฟัน (ในกรณีมีปัญหาการบดเคี้ยวร่วมด้วยให้เรียบร้อยก่อน)
- จากนั้นเข้าสู่ขั้นตอนใส่ฟัน ชนิดถอดได้คือ พิมพ์แบบฟัน ลองโครงโลหะ-เทียบสีฟัน ลองฟัน ใส่ฟัน ใช้เวลาการนัดประมาณ 4-5 ครั้ง
ชนิดติดแน่น มีกรอแต่งฟันหลักยึด พิมพ์แบบฟันและใส่ครอบฟันหรือสะพานฟันชั่วคราว และใส่ครอบฟันหรือสะพานฟันตัวจริง ใช้เวลาการนัดประมาณ 3 ครั้ง ส่วนการใส่ฟันรากเทียมนั้น มีฝังรากฟันเทียม ใส่ตัวผายเหงือก ต่อแกนฟันรากฟันเทียม และใส่ครอบฟันและสะพานฟันรากเทียม ใช้เวลาการนัดประมาณ 3-4 ครั้ง นอกจากนี้ยังมีการใส่ฟันถอดได้ที่มีการนํารากฟันเทียมมาเป็นตัวช่วยเสริมแรงเคี้ยวและช่วยในการยึดติดของฐานฟันปลอมถอดได้ชนิดทั้งปากและบางส่วนอีกด้วย
การเตรียมตัวเข้ารับการทํารากฟันเทียม
ภายหลังจากที่ได้วางแผนรักษาเพื่อทําฟันรากเทียมแล้ว คนไข้จะมีวันนัดเพื่อมาทําการผ่าตัดย่อยเพื่อฝังรากฟันเทียม คนไข้ควรเตรียมตัวดังนี้
- พักผ่อนให้เพียงพอก่อนถึงวันนัด
- เดินทางมาให้ถึงโรงพยาบาลก่อนเวลานัด 15-30 นาที เพื่อได้นั่งพักและเข้าห้องนํ้าก่อน ให้เรียบร้อยสบายใจ
- รับประทานอาหารให้เรียบร้อยก่อนเวลานัด
- ถ้ามียาที่ต้องงดก่อนการผ่าตัด คนไข้ควรปรึกษาแพทย์ประจําตัวและงดยามาก่อนตามที่แพทย์แนะนํา หรือถ้ามียาประจําตัวที่ไม่จําเป็นต้องงดก็ควรรับประทานมาให้เรียบร้อย
- นํารายการยาที่ได้รับอยู่เป็นประจําและที่รับอยู่ตอนนั้นแจ้งทันตแพทย์ก่อนทําด้วย ถ้ามีประวัติการแพ้ยาใดๆ ช่วยแจ้งด้วยเช่นกัน
- เพื่อความสบายใจแนะนําให้มีญาติหรือเพื่อนมาด้วย
การดูแลฟันปลอม
การดูแลฟันปลอมถอดได้
- ถอดล้างทําความสะอาดทุกครั้งหลังมื้ออาหารพร้อมบ้วนปาก (ถ้าทําได้)
- ห้ามเคี้ยวอาหารแข็งหรือเหนียวเกินไป ฟันปลอมอาจแตกบิ่นได้
- ให้ถอดฟันปลอมออกมาทําความสะอาดด้วยการใช้แปรงสีฟันขนอ่อนและนํ้าสบู่แปรงปัดเบาๆ ให้ทั่วทั้งตัวฟันและฐานฟันปลอมไม่ควรใช้ยาสีฟันร่วมกับแปรงทําความสะอาดเพราะผงขัดในยาสีฟันจะทําให้ฟันปลอมสึกเร็วและหมองได้
- ขณะทําความสะอาดฟันปลอมควรใช้ขันหรืออ่างใส่นํ้ารองไว้ด้านใต้เผื่อฟันปลอมลื่นตกจะได้ไม่แตกบิ่น
- ก่อนนอนให้ถอดฟันปลอมที่ทําความสะอาดแล้วแช่นํ้าเปล่าไม่ร้อนไม่เย็น (ในภาชนะที่มีฝาปิด) โดยแช่ให้ฟันปลอมจมอยู่ในนํ้าทั้งชิ้น หรือจําไว้ว่าถ้าฟันปลอมไม่ได้ใส่อยู่ในปากก็ให้แช่อยู่ในนํ้าตลอดเวลา จะช่วยให้ฟันปลอมไม่บิดรูปจากความแห้งถ้าไม่แช่นํ้า และอาจทําให้ใส่ฟันปลอมได้ไม่พอดีอย่างเดิมได้ คนไข้สามารถใช้เม็ดฟู่แช่ฟันปลอมได้ซึ่งจะช่วยกําจัดเชื้อโรคและขจัดคราบติดแน่นบนฟันปลอมได้ดีขึ้น
- อย่าเอาฟันปลอมห่อด้วยกระดาษทิชชู่เพราะบ่อยครั้งมากที่คนไข้ทิ้งฟันปลอมไปกับกระดาษทิชชู่แล้วต้องมาทําฟันปลอมใหม่
การดูแลฟันปลอมชนิดติดแน่น
- ในกรณีครอบฟัน ให้แปรงฟันด้านข้างและด้านสบฟันตามปกติเหมือนดูแลฟันธรรมชาติ และใช้ไหมขัดฟันช่วยทําความสะอาดด้านเบียดกับฟันข้างเคียง
- ในกรณีสะพานฟัน ให้ดูแลเหมือนดูแลครอบฟันแต่เพิ่มด้วยการใช้เข็มพลาสติกที่ใช้ นําไหมขัดฟันร้อยนําไหมขัดฟันลอดผ่านใต้สะพานฟันเพื่อให้รูดไหมขัดฟันทําความสะอาดใต้สะพานฟันบริเวณระหว่างฟันหลักยึดได้
- อย่าใช้กัดอาหารที่แข็งเกินไป
ทันตแพทย์ผู้เชี่ยวชาญสาขาทันตกรรมประดิษฐ์
แก้ไข
22/09/2566
แผนที่ Google Maps
โรงพยาบาลรามคำแหง
436 ถ. รามคำแหง แขวงหัวหมาก เขตบางกะปิ กรุงเทพฯ 10240
1512, 02-743-9999
แฟกซ์ 0 2374 0804
support@ram-hosp.co.th
