ขาดไอโอดีน เสี่ยงเป็นโรคคอพอกจริงหรือ?

April 04 / 2022

 

 

ขาดไอโอดีน เสี่ยงเป็นโรคคอพอกจริงหรือ?

 

คอพอก (Goiter) คือ โรคที่ต่อมไทรอยด์มีขนาดโตขึ้นผิดปกติจนสามารถมองเห็นหรือคลำพบซึ่งอาจโตขึ้นตลอดทั่วทั้งต่อมหรือเพียงกลีบใดกลีบหนึ่ง หรือเห็นเป็นก้อนเนื้อก้อนเดียว หรือเห็นเป็นก้อนเนื้อตะปุ๋มตะป่ำ ทั้งนี้เกิดโดยที่การทำงานของต่อมไทรอยด์อาจ ปกติ สูงกว่าปกติ หรือต่ำกว่าปกติ

 

 

 

สาเหตุของโรคคอพอก

 

  • ขาดธาตุไอโอดีน หรือรับประทานอาหารที่มีไอโอดีนต่ำกว่าความต้องการของร่างกาย ในขณะที่ร่างกายต้องการธาตุนี้มากกว่าปกติเพื่อไปสร้างไทรอยด์ฮอร์โมน เช่น วัยรุ่น หญิงมีครรภ์และแม่ลูกอ่อน ร่างกายเลยกระตุ้นให้ต่อมไทรอยด์ซึ่งเป็นโรงงานผลิตฮอร์โมนตัวนี้ให้มีขนาดใหญ่ขึ้น
  • การใช้ยาพวกแอนตี้ไทรอยด์ (Antithyroid) เช่น อะมิโน ไทอะโซลหรือยาไทโอ ไซยะเนต ซึ่งเป็นยารักษาโรคต่อมไทรอยด์เป็นพิษ ยาไทโอไซยะเนตนี้จะไปกันไม่ให้ต่อมไทรอยด์รวมไอโอดิน ไอออน ต่อมไทรอยด์จึงทำงานน้อยลง ทำให้ผลิตสารไทรอกซินน้อยลงด้วย แต่ร่างกายต้องการใช้ไทรอยด์ฮอร์โมนจึงกระตุ้นให้ต่อมใหญ่ขึ้น
  • ร่างกายได้รับสารกอยโตเจน (Goitrogen) จากพืชในตระกูลเดียวกับกะหล่ำปลีที่รับประทานเข้าไปสดๆแต่ถ้าทำให้สุกด้วยการต้มสารนี้จะถูกทำลายไป พืชในตระกูลเดียวกับกะหล่ำปลี เช่น กะหล่ำปลี ผักกาด ขึ้นฉ่าย หัวผักกาด แครอท แต่ต้องรับประทานเข้าไปในร่างกายในปริมาณที่มากและเป็นเวลานานถึงจะมีปัญหาได้

 

 

 

อาการของโรคคอพอก

 

อาการของคอพอกที่เด่นชัด คือ ต่อมไทรอยด์โตขึ้นจนทำให้ลำคอบริเวณคอหอยบวม ซึ่งผู้ป่วยส่วนใหญ่มักมีอาการบวมเพียงเล็กน้อยและไม่ก่อให้เกิดอาการผิดปกติอื่นๆ ในรายที่มีคอพอกขั้นรุนแรง อาจมีอาการต่อไปนี้ร่วมด้วย

  • ไอ รู้สึกแน่นภายในลำคอ
  • เสียงเปลี่ยนไปจากปกติ เสียงแหบ
  • กลืนอาหารลำบาก
  • หายใจลำบาก หายใจเสียงดังหวีด

 

 

การรักษาโรคคอพอก

 

วิธีรักษาคอพอกขึ้นอยู่กับขนาดของต่อมไทรอยด์ อาการ ความรุนแรงของโรค และภาวะแทรกซ้อนที่พบ หากต่อมไทรอยด์บวมโตไม่มากและยังทำงานได้เป็นปกติ แพทย์อาจนัดติดตามอาการเป็นระยะ ส่วนผู้ป่วยที่มีอาการค่อนข้างรุนแรง แพทย์อาจแนะนำให้รับการรักษา ดังนี้

  • การรับประทานยาขึ้นอยู่กับสาเหตุที่ตรวจพบ แพทย์มักแนะนำให้ผู้ป่วยโรคคอพอกจากภาวะไทรอยด์เป็นพิษหรือภาวะไฮโปไทรอยด์รับประทานยาที่ช่วยให้ต่อมไทรอยด์ทำงานเป็นปกติ ส่วนผู้ป่วยไทรอยด์อักเสบอาจให้รับประทานยาต้านอักเสบ เช่น ยาคอร์ติโคสเตียรอยด์ ยาระงับการอักเสบ เป็นต้น
  • การผ่าตัด หากต่อมไทรอยด์มีขนาดใหญ่มากจนส่งผลกระทบต่อการหายใจหรือการกลืนอาหาร แพทย์อาจตัดเนื้อเยื่อบางส่วนหรือต่อมไทรอยด์ทั้งหมด และอาจใช้วิธีนี้รักษาผู้ป่วยที่มีก้อนเดี่ยวในต่อมไทรอยด์แบบมีภาวะไทรอยด์เป็นพิษ หรือผู้ป่วยมะเร็งต่อมไทรอยด์ได้เช่นกัน
  • การกลืนสารไอโอดีนกัมมันตรังสี วิธีนี้มักใช้รักษาภาวะไทรอยด์เป็นพิษ โดยสารที่ผู้ป่วยกลืนเข้าไปจะถูกดูดซึมเข้าสู่กระแสเลือดและเคลื่อนเข้าสู่ต่อมไทรอยด์ ส่งผลให้เซลล์บางส่วนถูกทำลาย และต่อมไทรอยด์มีขนาดเล็กลง ทว่าอาจมีผลข้างเคียงทำให้เกิดภาวะไฮโปไทรอยด์ในภายหลังได้

 

 

 

 

โรคคอพอก ส่วนหนึ่งเกิดจากการขาดธาตุไอโอดีน ที่เป็นส่วนประกอบหลักในการสร้างไทรอยด์ฮอร์โมนในร่างกาย

 

 

นัดพบแพทย์คลิก

นพ. พูนศักดิ์ เลาหชวลิต

อายุรศาสตร์ต่อมไร้ท่อ

 

 

 

แก้ไข

01/03/65