ภาวะอุ้งเชิงกรานหย่อน (pelvic organ prolapse)

November 21 / 2024

 

 

 

ภาวะอุ้งเชิงกรานหย่อน (Pelvic organ prolapse)

 

 

 

     ภาวะอุ้งเชิงกรานหย่อนหรือ กล้ามเนื้อกระบังลมหย่อน คือภาวะที่ผนังช่องคลอดหรือมดลูก มีการเคลื่อนลงจากตำแหน่งเดิมซึ่งพบมากมากขึ้นในหญิงวัยสูงอายุ โดยสาเหตุนั้นเกิดจากความแข็งแรงของกล้ามเนื้ออุ้งเชิงกรานที่ลดลง

 

 

อุ้งเชิงกรานหย่อนอุ้งเชิงกรานหย่อน

 

ปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดภาวะอุ้งเชิงกรานหย่อน

  • จำนวนการคลอดบุตรทางช่องคลอด หรือการใช้สูติศาสตร์หัตถการในการช่วยคลอด เช่นคลอดด้วยคีมหรือเครื่องดูดสูญญากาศ
  • ภาวะท้องผูกเรื้อรัง
  • อาการไอเรื้อรัง
  • การยกของหนัก
  • น้ำหนักตัวที่มาก

 

 

 

อุ้งเชิงกรานหย่อน

 

 

อาการที่คนไข้มักมากพบแพทย์
คนไข้ส่วนใหญ่ที่มีปัญหาภาวะนี้มักไม่มีอาการ แต่อาการที่พบส่วนใหญ่คือ
 

  • รู้สึกมีก้อนตุงที่ช่องคลอดและจะรู้สึกตุงมากขึ้นเมื่อไอ จามหรือเบ่ง
  • ปัสสาวะไม่ออก ซึ่งเป็นเนื่องจากมีการเปลี่ยนทิศของท่อปัสสาวะ
  • หากมีภาวะที่หย่อนมากจนมดลูกหรือผนังช่องคลอดพ้นออกมาภายนอกจะทำให้เกิดตกขาวที่ผิดปกติ

 

ภาวะอุ้งเชิงกรานหย่อนแบ่งเป็น 4 ระยะ

 

 

  • ระยะ 0 ไม่พบการหย่อนของอวัยวะอุ้งเชิงกราน
  • ระยะ 1 มีอวัยวะหย่อนจากตำแหน่งเดิม แต่อยู่เหนือเยื่อพรมจารีมากกว่า 1 เซนติเมตร
  • ระยะ 2 มีอวัยวะหย่อนจากตำแหน่งเดิม และอยู่เหนือเยื่อพรมจารีน้อยกว่า 1 เซนติเมตร
  • ระยะ 3 มีอวัยวะหย่อนจากตำแหน่งเดิม และอยู่ต่ำกว่าเยื่อพรมจารีมากกว่า 1 เซนติเมตร
  • ระยะ 4 มีอวัยวะหย่อนทั้งหมดหย่อนจนพ้นเยื่อพรมจารีมาทั้งหมด

 

อุ้งเชิงกรานหย่อน

 

แนวทางการรักษา
 

  • ปรับเปลี่ยนพฤติกรรม เช่น ลดน้ำหนัก, งดยกของหนัก, รักษาภาวะท้องผูก หรือไอเรื้อรัง และงดสูบบุหรี่
  • บริหารกล้ามเนื้ออุ้งเชิงกรานแบบคีเกล (Kegel exercise) คือการฝึกขมิบกล้ามเนื้ออุ้งเชิงกรานเพื่อเสริมสร้างความแข็งแรงให้กับกล้ามเนื้อ โดยขมิบค้างครั้งละ 5-10 วินาทีแล้วปล่อยกล้ามเนื้อ โดยทำต่อเนื่องทั้งหมด 45-60 ครั้งต่อวัน แบ่งเป็น 2-3 เซ็ต
  • ห่วงพยุงทางช่องคลอด (Vaginal pessaries) เป็นอุปกรณ์ทางการแพทย์ที่ใส่ไปทางช่องคลอดเพื่อช่วยพยุงอวยัวะอุ้งเชิงกรานที่หย่อนลงมา โดยได้ผลการรักษาที่ดีในคนไข้ส่วนมากและสามารถรักษาได้ทุกระยะของโรค โดยแพทย์จะเป็นผู้เลือกขนาดของห่วงที่เหมาะสมแก่คนไข้แต่ละราย
  • ผ่าตัด เช่น ผ่าตัดมดลูกและซ่อมแซมผนังช่องคลอดทางด้านหน้าและหลัง เป็นต้น